PKB - czym właściwie jest produkt krajowy brutto?

W kontekście rozwoju gospodarczego bardzo często pada skrót PKB. I choć większość z nas potrafi go rozwinąć, to z podaniem jego definicji bywa już znacznie trudniej. Czym zatem jest właściwie produkt krajowy brutto i czemu ma służyć?

Co składa się na PKB?

Na produkt krajowy brutto składa się całkowita suma dóbr i usług wytworzonych na terenie danego państwa w określonym czasie (zazwyczaj PKB podaje się w ujęciu rocznym). Kluczowe znaczenie w przypadku PKB ma właśnie wspomniane terytorium, gdyż pod uwagę nie jest brane pochodzenie kapitału, a jedynie miejsce jego wytworzenia. Właśnie z tego względu ten parametr bywa poddawany krytyce. Ciekawostkę stanowi jednocześnie fakt, że PKB wyraża się w USD. Wskaźnik wyrażony w tej samej walucie umożliwia zestawienie i porównanie jego wartości między kilkoma państwami. Podając definicję produktu krajowego brutto należy przyjrzeć się bliżej jego podziałowi na PKB nominalne i realne. To pierwsze liczone jest w bieżących cenach rynkowych, zaś PKB realne wyraża się w cenach stałych, które uwzględniają zmiany cen rynkowych na dany okres. W praktyce, im wyższy jest poziom inflacji, tym większą widzimy różnicę pomiędzy wartością nominalną a realną, oczywiście na korzyść wartości nominalnej.

W niektórych źródłach możemy spotkać się również z pojęciem PKB potencjalnego. Jak nazwa wskazuje, nie ma on wiele wspólnego z realnym stanem. To jedynie tzw. potencjał wytwórczy. Na czym to polega? Jest to oszacowana, maksymalna wartość produkcji, której osiągnięcie jest możliwe dla gospodarki danego kraju, o ile założymy, że ceny będą stabilne.

Jak zmierzyć PKB?

Istnieją trzy metody mierzenia PKB w zależności od tego, czy pod uwagę weźmiemy wysokość dochodów, wydatków czy też wielkość produkcji. Metoda dochodowa za PKB uznaje sumę dochodów właścicieli produkcji w kraju. W ich skład wchodzą zarówno dochody z pracy, z kapitału, jak również dochody państwa i amortyzacja. Zupełnie inaczej wysokość PKB mierzy metoda wydatkowa. Zgodnie z jej założeniami wysokość produktu krajowego brutto równa się sumie wydatków wszystkich nabywców dóbr finalnych (np. w okresie rocznym).

Ostatnia z metod tworzy pojęcie PKB produkcyjnego. Jest to suma wartości dodanej wszystkich towarów oraz usług wytworzonych w gospodarce, przy czym pomniejsza się ją o wartość dóbr i usług, które zostały zużyte do tej produkcji. Bardziej szczegółowe informacje na temat PKB możemy uzyskać na stronie https://kapitalni.org/pl/porady-eksperta/tomasz-jaroszek/co-oznacza-pkb-produkt-krajowy-brutto-czemu-sluzy-jak-jest-obliczany-i-jak-go-rozumiec/id/354

Kiedy wykorzystuje się wskaźnik PKB?

Wskaźnik PKB ma świadczyć o tym, czy gospodarka danego kraju się rozwija i w jakim tempie następuje zmiana. W tym celu porównuje się aktualny wskaźnik z wynikiem ubiegłorocznym. Czy jednak może on dostarczyć informacji na temat zamożności społeczeństwa? Wydaje się, że nie do końca. Pomiar jakości życia obywateli przy zastosowaniu wskaźnika PKB per capita (PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca) nie jest metodą, którą można uznać za dobrze odzwierciedlającą rzeczywistość. Dlaczego? W praktyce PKB nie uwzględnia szeregu ważnych czynników, takich jak chociażby rozwarstwienie dochodów w społeczeństwie czy koszty stałe. Pod uwagę nie są brane również wpływy z szarej strefy. Z tego też względu najczęściej zastępuje go inny wskaźnik, czyli HDI ((Human Development Index), który PKB traktuje jako jeden z elementów.

Nie ulega jednak wątpliwości, że PKB to ważny wskaźnik, który może dostarczyć nam wielu, przynajmniej pośrednich informacji. Właśnie dlatego stosuje się go niemal na całym świecie.